Πώς τα εξωπαράσιτα απειλούν την υγεία των κατοικίδιων ζώων μας;

Τι γνωρίζετε πραγματικά για τους κινδύνους που κρύβουν τα παράσιτα για την υγεία των κατοικίδιων ζώων, όπως οι ψύλλοι στους σκύλους;

Πολλοί πιστεύουν ότι οι κρότωνες, οι ψύλλοι και άλλα εξωπαράσιτα δεν είναι τίποτα παραπάνω από μια ενόχληση για τα κατοικίδιά μας. Σίγουρα ενοχλούν τις γάτες και τα σκυλιά μας, αλλά κάνουν μόνο αυτό; Ισχύει;

Λοιπόν, στην πραγματικότητα αυτοί οι ανεπιθύμητοι επισκέπτες μπορούν να προκαλέσουν μια σειρά από σοβαρά προβλήματα στους αγαπημένους μας συντρόφους. Όταν δαγκώνουν τα κατοικίδιά μας, τα παράσιτα μπορούν να μεταδώσουν διάφορες νόσους, ορισμένες από τις οποίες μπορεί να αποβούν θανατηφόρες.

Για να διατηρήσουμε τα κατοικίδιά μας ασφαλή, πρέπει να σταματήσουμε τα παράσιτα πριν προλάβουν να τους μεταδώσουν πιθανώς σοβαρές νόσους.

Τα πιο σημαντικά εξωπαράσιτα

Πολλά και διαφορετικά είδη εξωπαρασίτων μπορούν να προσβάλουν τα κατοικίδιά μας, αλλά θα πρέπει να έχουμε το νου μας στους κρότωνες και τα αιμοβόρα έντομα (γνωστά και ως “φορείς”) που μεταδίδουν επικίνδυνες νόσους.

Όπως αναφέρεται σε μια πρόσφατη επιστημονική εργασία:

‘”Οι νόσοι που μεταδίδονται από φορείς αποτελούν μια διαφοροποιημένη ομάδα νόσων, οι οποίες προκαλούνται από ένα πλήθος παθογόνων που μεταδίδονται από αρθροπόδους διαβιβαστές, όπως τα κουνούπια, οι ψύλλοι, οι κρότωνες και οι σκνίπες. Η ορθή διαχείριση των νόσων αυτών είναι σημαντική τόσο από την πλευρά της ιατρικής του ανθρώπου όσο και της κτηνιατρικής, δεδομένου ότι πολλοί από αυτούς τους παθογόνους παράγοντες είναι μεταδοτικοί σε ανθρώπους και σκύλους, οι οποίοι συχνά ζουν σε στενή επαφή.¹“

Ας δούμε λοιπόν το καθένα από αυτά τα παράσιτα με τη σειρά.

Κρότωνες

Οι κρότωνες είναι μικροσκοπικά, αιματοφάγα παράσιτα που βρίσκονται συχνότερα σε χλοώδεις, δασώδεις περιοχές, ωστόσο μπορούν επίσης να βρεθούν σε αστικά πάρκα. Στοχεύουν τα κατοικίδιά μας σκαρφαλώνοντας σε φυτά και ψηλά χόρτα και προσκολλώνται στο ζώο καθώς περνάει από μπροστά τους.

Οι κρότωνες μπορούν να μεταδώσουν μια σειρά από σοβαρές νόσους, συμπεριλαμβανομένης της μπαμπεσίωσης (babesiosis), η οποία προκαλεί αναιμία και δυνητικά θάνατο στα κατοικίδια ζώα, την αναπλάσμωσης (anaplasmosis), η οποία μπορεί να οδηγήσει σε οξύ πυρετό, και διάφορες άλλες ρικετσιακές νόσους, οι οποίες είναι επικίνδυνες τόσο για τα κατοικίδια ζώα όσο και για τους ανθρώπους.

Είναι δυστυχώς σύνηθες να βρίσκουμε κρότωνες σε σκύλους και γάτες και, λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας, αυτά τα αιμοβόρα παράσιτα είναι πιο δραστήρια από ποτέ. Καθώς αυξάνεται η θερμοκρασία, οι κρότωνες είναι σε θέση να παραμείνουν ενεργοί πέρα από την παραδοσιακή “εποχή” τους (το καλοκαίρι και το φθινόπωρο) και να εμφανιστούν σε περιοχές που προηγουμένως ήταν πολύ κρύες.

Στην πραγματικότητα, οι κρότωνες αποτελούν πλέον πρόβλημα όλο τον χρόνο σε πολλές χώρες. Για να τους αποφύγουμε και για να προστατεύσουμε τα κατοικίδια ζώα και τις οικογένειές μας από τις νόσους που μεταφέρουν οι κρότωνες, πρέπει να προστατεύουμε τα ζώα μας όλο τον χρόνο.

Ψύλλοι

Οι ψύλλοι είναι άπτερα και αιμοβόρα έντομα των οποίων η παρουσία είναι ιδιαίτερα συχνή μεταξύ σκύλων, γατών και μικρών θηλαστικών.

Οι ψύλλοι μπορούν να πηδήξουν σε ύψος πολλαπλάσιο από το δικό τους, ικανότητα που τους επιτρέπει να προσκολληθούν στο τρίχωμα των κατοικίδιων ζώων μας και να μεταφερθούν σε εσωτερικούς χώρους. Αυτό τους καθιστά πρόβλημα όλο τον χρόνο. Καθώς χρειάζονται ζεστές θερμοκρασίες για να επιβιώσουν, η θερμότητα του σπιτιού τους επιτρέπει να αναπαράγονται και να παραμένουν ενεργοί. 95% του κύκλου ζωής ενός ψύλλου ολοκληρώνεται στο σπίτι και όχι στο κατοικίδιο ζώο, οπότε για κάθε ψύλλο που ζει πάνω στον τετράποδο φίλο σας υπάρχουν πολλοί άλλοι στο περιβάλλον σας που περιμένουν να πάρουν τη θέση του. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το κατοικίδιό σας χρειάζεται συνεχή προστασία από τους ψύλλους.

Οι ψύλλοι μπορούν να προκαλέσουν αλλεργική δερματίτιδα, μια αλλεργική αντίδραση στο σάλιο των ψύλλων που είναι πολύ οδυνηρή για σκύλους και γάτες. Λόγω της έντονης φαγούρας που προκαλεί, τα κατοικίδια ζώα μπορεί να χάσουν το τρίχωμά τους και να τραυματίσουν το δέρμα τους. Οι ψύλλοι μπορούν επίσης να μεταδώσουν τη bartonellosis, γνωστή και ως Cat Scratch Disease. Το Big Flea Project, που διεξήχθη στο Ηνωμένο Βασίλειο το 2018, διαπίστωσε ότι το 11% των ψύλλων έφεραν το βακτήριο που προκαλεί bartonellosis². Οι άνθρωποι μπορούν να κολλήσουν τη νόσο όταν χειρίζονται ζώα που έχουν ψύλλους, από τα περιττώματα των ψύλλων ή από δαγκώματα και γρατζουνιές, γεγονός που θέτει τους ιδιοκτήτες κατοικίδιων ζώων σε μεγάλο κίνδυνο³. 

Κουνούπια

Τα κουνούπια είναι ένα ενοχλητικό παράσιτο που συναντάται σε όλο τον κόσμο, ιδιαίτερα γύρω από ζεστά, υγρά περιβάλλοντα όπως οι λίμνες και τα έλη. Αν και σπάνια μπορούν να πετάξουν για περισσότερα από 80 χιλιόμετρα, μπορούν όμως να ταξιδέψουν τεράστιες αποστάσεις ως “λαθρεπιβάτες” σε κινούμενα φορτία.

Όπως και οι κρότωνες, τα κουνούπια επωφελούνται από την άνοδο της θερμοκρασίας. Ο θερμότερος, πιο υγρός καιρός τους επιτρέπει να αυξήσουν τη δραστηριότητά τους σε όλη την Ευρώπη και να διεισδύσουν σε χώρες που προηγουμένως ήταν ψυχρότερες. Για παράδειγμα, διάφορα τροπικά είδη, ιδίως το ασιατικό κουνούπι τίγρης, είναι πλέον διαδεδομένο σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες.

Τα κουνούπια είναι γνωστά για τη μετάδοση της ελονοσίας στον άνθρωπο, αλλά μπορούν επίσης να μεταδώσουν διάφορες νόσους σε γάτες και σκύλους, συμπεριλαμβανομένου του σκουληκιού της καρδιάς (dirofilariosis), ενός μικροσκοπικού σκουληκιού που είναι συχνά θανατηφόρο.

Σκνίπες

Οι σκνίπες είναι μικροσκοπικά, φτερωτά έντομα, παρόμοια με τα κουνούπια. Είναι ευρέως διαδεδομένα στη νότια Ευρώπη και τον τελευταίο καιρό έχουν κάνει την εμφάνισή τους και βορειότερα, καθώς οι θερμοκρασίες αυξάνονται.Έχουν αναφερθεί ακόμη και σε βόρειες περιοχές της Γαλλίας και της Γερμανίας^4,5.

Οι σκνίπες είναι συνήθως πιο δραστήριες κατά τη δύση του ηλίου και μπορούν να δημιουργήσουν σοβαρά προβλήματα σε εμάς και τα κατοικίδιά μας. Πράγματι, μπορούν να μεταδώσουν τη Λεϊσμανίωση (leishmaniosis), μια σοβαρή πάθηση που μπορεί να προσβάλει τόσο τους σκύλους όσο και τους ανθρώπους.

Ενημερωθείτε για την ασφάλειά σας 

Όπως είδαμε, η απειλή από τα παράσιτα αυξάνεται σε όλη την Ευρώπη, ιδίως λόγω των περιβαλλοντικών αλλαγών.

Ως πρώτο βήμα για την προστασία του κατοικίδιου ζώου σας, σας συνιστούμε να μιλήσετε με τον κτηνίατρό σας σχετικά με τον εξατομικευμένο έλεγχο των παρασίτων για εσάς και την υγεία της οικογένειάς σας. Δεν υπάρχει υποκατάστατο της τεκμηριωμένης καθοδήγησης που μπορεί να προσφέρει ο κτηνίατρός σας, προσαρμοσμένη στη φυλή, την ηλικία, την προσωπικότητα, τον τρόπο ζωής και την περιοχή που διαμένει το κατοικίδιο ζώο σας.

Σας συνιστούμε επίσης να ρίξετε μια ματιά σε αυτό το σύντομο βίντεο, το οποίο περιγράφει τους κινδύνους που μπορούν να προκαλέσουν τα παράσιτα.

Επιπλέον, υπάρχουν συγκεκριμένα μέτρα που μπορούν να κρατήσουν τη γάτα και το σκύλο σας ασφαλή:

Λάβετε κατάλληλη θεραπεία για τους κρότωνες. Μια θεραπεία μακράς διάρκειας για τους κρότωνες σε γάτες ή σκύλους θα σκοτώσει τα παράσιτα πριν προλάβουν να μεταδώσουν κάποια ασθένεια. Απλώς φροντίστε να προστατεύετε τα κατοικίδιά σας όλο τον χρόνο.

Ελέγξτε τους εσωτερικούς χώρους. Τα αυγά, οι προνύμφες και τα κουκούλια των ψύλλων μπορεί να βρίσκονται στις γωνίες και τις ρωγμές του σπιτιού σας, γι’ αυτό φροντίστε να σκουπίζετε με ηλεκτρική σκούπα κάτω από τα χαλιά, ανάμεσα στις ρωγμές των ταπετσαριών και να πλένετε τακτικά τα κλινοσκεπάσματα των κατοικίδιων ζώων σας.

Βουρτσίζετε τακτικά το κατοικίδιό σας. Η συνεχής προστασία από τους ψύλλους είναι η καλύτερη επιλογή, αλλά, αν έχετε αμφιβολίες, ένα γρήγορο βούρτσισμα μπορεί να αποκαλύψει τους ψύλλους. Βεβαιωθείτε ότι χρησιμοποιείτε μια ειδική χτένα για ψύλλους όταν το κάνετε και ψάξτε για μικρά μαύρα στίγματα τα περιττώματα των ψύλλων στην πραγματικότητα. Εάν βρείτε ψύλλους, να θυμάστε ότι χρειάζονται 12 εβδομάδες συνεχούς θεραπείας για να απαλλαγείτε από την προσβολή από ψύλλους.

Διατηρήστε τους εξωτερικούς σας χώρους καθαρούς. Οι κρότωνες και τα κουνούπια μπορούν να εγκατασταθούν σε διάφορα σημεία γύρω από το σπίτι σας, γι’ αυτό φροντίστε να τα κρατάτε καθαρά και να απομακρύνετε τυχόν απορρίμματα.

Και να θυμάστε: αν η γάτα ή ο σκύλος σας έχει προσβληθεί από κρότωνες ή έχει πρόβλημα με οποιοδήποτε άλλο παράσιτο, μην πανικοβάλλεστε. Επισκεφθείτε τον κτηνίατρό σας για να σας δώσει τις συμβουλές που χρειάζεστε.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν οι σκύλοι μας λόγω της αύξησης των θερμοκρασιών και τι μπορείτε να κάνετε για να τους κρατήσετε ασφαλείς, κατεβάστε τον επιστημονικά τεκμηριωμένο οδηγό μας για την υγεία των κατοικίδιων ζώων.

1. Dantas-Torres, F., & Otranto, D. (2016). Best practices for preventing vector-borne diseases in dogs and humans. Trends in Parasitology, 32 (1), 43-55. https://doi.org/10.1016/j.pt.2015.09.004

2. Abdullah, S., Helps, C., Tasker, S., Newbury, H., & Wall, R. (2019). Pathogens in fleas collected from cats and dogs: distribution and prevalence in the UK. Parasites & Vectors, 12 (1), 1-10. 

3. Breitschwerdt, E. B., Maggi, R. G., Chomel, B. B., & Lappin, M. R. (2010). Bartonellosis: an emerging infectious disease of zoonotic importance to animals and human beings. Journal of Veterinary Emergency and Critical Care (San Antonio, Tex. : 2001), 20 (1), 8–30. https://doi.org/10.1111/j.1476-4431.2009.00496.x 

4. Aspöck, H., Gerersdorfer, T., Formayer, H., & Walochnik, J. (2008). Sandflies and sandfly-borne infections of humans in Central Europe in the light of climate change. Wiener klinische Wochenschrift, 120 (4), 24-29. https://doi.org/10.1007/s00508-008-1072-8

5. European Centre for Disease Prevention and Control and European Food Safety Authority. (2021). Phlebotomine sandflies maps. ECDC. https://ecdc.europa.eu/en/disease-vectors/surveillance-and-disease-data/phlebotomine-maps